|
ўргимчакка ўхшайди. Албатта уйларнинг энг нимжони ўргимчак уясидир. Кошки билсалар эди“. [29:41]
Шундан кейин кофирлар ўша гапларини айтгандилар. Бунга жавобан Аллоҳ Таоло
إِنَّ اللَّهَ لاَ يَسْتَحْيِي أَن يَضْرِبَ مَثَلاً مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا
(Аллоҳ чивин ёки ундан-да ҳақир нарсалар ҳақида масал айтишдан ҳеч тортинмайди) оятини нозил қилди. Бу араб тили бадиий санъатининг бир кўринишидир. Бу ерда рожиҳ маъно бор.
لاَ يَسْتَحْيِي
(Ҳеч тортинмайди). Бу оят муташобиҳ оятлардан. Яъни, Аллоҳ Таоло сизларнинг бу гапинглардан қўрқиб мисоллар келтиришни тўхтатиб қўймайди. Чунки бу масаллар ҳақ масаллардир. Зеро, зарбулмасал маънони ойдинлаштириш учун қўлланади. Агар гап буюк ишлар ҳақида кетаётган бўлса, зарб қилинаётган масал ҳам буюк бўлади. Агар гап майда нарсалар ҳақида кетаётган бўлса, зарбулмасал ҳам майда бўлади. Уларнинг Аллоҳга шерик қилган худолари майда нарсалар бўлгани учун Ҳаж, Анкабут сурасидаги зарбулмасаллар ҳам майда бўлди. Мана бу оятни ҳам шу маънодан келиб тушунадиган бўлсак, ўз ўрнига жуда мослиги аён бўлади. Бунинг учун ундан олдинги оятларга бир назар ташлайлик:
فَلاَ تَجْعَلُواْ لِلّهِ أَندَاداً وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ
(Бас билиб туриб ўзгаларни Аллоҳга тенглаштирманг)
2- (أَن يَضْرِبَ مَثَلاً مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا чивин ёки ундан-да ҳақир нарсалар ҳақида масал айтишдан). Бу ердаги ундан тепаси, деган сўз ўша зарб қилинаётган нарсага нисбатан қўлланяпти. Зарб қилинаётган нарса эса майдалик ва арзимасликдир. Шунга кўра, бу сўздан чивин ва ундан паст нарсалар... деган маъно чиқади. Пайғамбар с.а.в. чивиннинг қанотини дунёга нисбатан зарбулмасал қилгандилар:
«لَوْ كَانَتْ الدُّنْيَا عِنْدَ اللهِ تَعْدِلُ جَنَاحَ بَعُوضَةٍ مَا سَقَى الْكَافِرُ مِنْهَا شُرْبَةَ مَاءٍ»
«Агар дунёнинг Аллоҳ наздида бир чивиннинг қанотичалик қадри бўлганида кофир ундан бир ҳўплам сув ҳам ича олмаган бўларди».44 Бу ерда Аллоҳнинг наздида охират неъматига нисбатан дунёвий луқманинг нақадар арзимас, майда нарсалиги кўрсатиляпти.
81-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204